Vrij Nederland: Wanneer kun je ergens trots op zijn?

“De grote vraag: Wanneer kun je ergens trots op zijn?” door Zwaan Lakmaker (2022) in Vrij Nederland.

Joost Pluijms, sportpsycholoog voor o.a. TeamNL centrum Zuid en BrabantSport, en gepromoveerd sportwetenschapper: ‘Emoties als trots kunnen werken als een drijfveer. De droom van een sporter is vaak gekoppeld aan een resultaat: meedoen aan de Olympische Spelen, een bepaalde medaille winnen. En daar dan trots op zijn. Meestal zijn dat langetermijndoelen. En dat kan, hè.

Wat ik jonge sporters leer, is dat je ook op kortetermijndoelen kunt focussen. Bijvoorbeeld op een proces, zoals het kunnen veranderen van strategie. Of jezelf verbeteren met een hogere snelheid. Zonder dat je je doel laat afhangen van tegenstanders of je team. Het is belangrijk dat je je ook van kleine succesvolle momenten bewust bent, hoe hoog je de lat ook legt. De paradox is: hoe meer doelen je haalt, hoe groter de kans is dat het een keer niet lukt en ontevredenheid wordt aangewakkerd. Dat dat soms gebeurt is normaal, zeker bij het stellen van nieuwe doelen. Topsporters zitten in een prestatiecyclus: moeilijke uitdagingen stellen, goede resultaten proberen te behalen, feedback ontvangen, tevredenheid voelen, merken dat je zelfvertrouwen groeit, en weer nieuwe uitdagingen stellen. Het moment dat sporters bij mij aankloppen, is vaak wanneer die cyclus niet zo lekker gaat. Als prestaties niet altijd meer gaan zoals je wilt, kan het veel moeite kosten om je plezier te behouden en trots te zijn op wat je doet en gedaan hebt.

Het helpt als je weet wat je drijfveren zijn bínnen dat wat je doet. Waar krijg je energie van? Als wat voor persoon of sporter wil je herinnerd worden? Als dat is als een onverschrokken aanvaller, dan is mijn opdracht: vertaal dat naar concrete acties voor de komende trainingen, en evalueer hoe dat ging. Zelfvertrouwen krijg je nadat je dingen doet, niet voorafgaand. En vooral nadat je nieuwe dingen probeert. Daarna kun je reflecteren: wat ging er goed, wat wil ik behouden, waar stop ik mee en met wat ga ik beginnen. Als je dat regelmatig herhaalt, kom je echt vooruit. En kun je weer meer genieten van waar je mee bezig bent. Dat is ook toepasbaar buiten de sport, gewoon als mens. Voor iedereen.’